Udihe

When Yegdige ate an evil spirit

4 matching lines for search term i:ne:.

A tale narrating the adventures of Yegdige, a strong hero. As a newborn baby, Yegdige was already unique. He asked his parents for clothes, skis, and weapons and left home to travel into the forest. One day, he meets an evil spirit and eats him. Having become an evil spirit himself as a result, he starts killing fairies until he meets a clever one who removes the evil spirit from him.

Recording: Udihe videos were recorded by Maria Tolskaya, some with participation of Elena Perekhvalskaya, in 2006 in the village Krasnyy Yar and in 2011 in the village Agzu.

Note: Similar motifs are found in Nikolaeva et al. (2003, text 4), Simonov et al. (1998: texts 14, 15, 16, 105) and Schneider (1935a).

Image credit: Illustration by Gennadii Pavlishin (1974) from a collection of Udihe folk tales (V. Kialundziuga, “Dva solntsa”. Khabarovsk).

Attachments

Speakers

  • Omo mafasa mamaka mule bagdi-e-ti.
    one old:man old:woman with live-PST- 3PL
    один старик старуха с жить-ПРОШ- 3МН
    There was a husband and wife.
    Жили-были муж с женой.
  • Bagdi:, bagdi:, bagdi-mi, ge mamaka-ŋi-ni ge:nzi odo:-ni.
    live.PRES.PTC live.PRES.PTC live-INF INTJ old:woman-AL-3SG badly become.PST-3SG
    жить.PRES.ПРИЧ жить.PRES.ПРИЧ жить-INF МЕЖД старуха-AL-3ЕД плохой become.ПРОШ-3ЕД
    They lived and the wife got pregnant.
    Жили, жили, жена забеременела.
  • Ge bi:, bi:, b’ata-wa b’a:-ni.
    INTJ be.PRES.PTC be.PRES.PTC boy-ACC get.PST-3SG
    МЕЖД быть.PRES.ПРИЧ быть.PRES.ПРИЧ boy-АКК получить.ПРОШ-3ЕД
    After a while she gave birth to a boy.
    Через некоторое время она родила мальчика.
  • B’ata b’e-i-li, bue-ni gune:-ni,{a} site-ni {odezhdu prosit} ge site-ni.
    boy get-PST-3SG he-3SG say.PST-3SG INTJ child-3SG clothes asks INTJ child-3SG
    boy получить-ПРОШ-3ЕД he-3ЕД сказать.ПРОШ-3ЕД МЕЖД ребенок-3ЕД clothes asks МЕЖД ребенок-3ЕД
    She gave birth to a boy and he asked for some clothes.
    Родила она мальчика, а он просит одежду.
  • “Ami-ti-e, xaigugugu site-fi xaigugugu tege-ne-mi gele-ini xaigugugu.”
    father-3PL-VOC INTJ child-1PL.IN INTJ gown-DESIG-REFL ask-3SG INTJ
    отец-3МН-ВОК МЕЖД ребенок-1МН.IN МЕЖД gown-ДЕСИГ-РЕФЛ спросить-3ЕД МЕЖД
    The wife said: “Father, our son is asking for a gown.”
    Жена говорит: “Отец, хайгугугу, наш сын просит себе халат, хайгугугу.”
  • {A} mafasa gune:-ni “Eni-ti-e, tembiebiebie zali-du bi-se tembiebiebie sike bi-ŋie-i ti-se:-mi tege-i, uta ge:ne-je.”
    INTJ old:man say.PST-3SG mother-3PL-VOC INTJ barn-DAT be-PF INTJ young be-IMPF.CVB-1SG wear-EXP-1SG gown-1SG that bring-IMP
    МЕЖД старик сказать.ПРОШ-3ЕД мать-3МН-ВОК МЕЖД barn-ДАТ быть-ПРФ МЕЖД молодой быть-ИМПФ.КОНВ-1ЕД носить-EXP-1ЕД gown-1ЕД тот принести-ИМП
    And the husband said: “Mother, the gown that I wore when I was young is in the shed. Take it.”
    А муж говорит: “Мать, тембебебе, в амбаре был халат, который я носил в молодости, возьми его, тембебебе”.
  • {Ona} xuli-se, gagi-e-ni, titi-wene:-ni site-i.
    she go-EXP fetch-PST-3SG dress-CAUS.PST-3SG child-SG.REFL
    she идти-EXP принести-ПРОШ-3ЕД платье-CAUS.ПРОШ-3ЕД ребенок-ЕД.РЕФЛ
    She went, fetched the gown and dressed the son.
    Она пошла, взяла халат и одела сына.
  • Ei bagdi-mi, {uzhe} tege-we gele:-ni {da?}
    this live-INF already gown-ACC ask-3SG yes
    этот жить-INF уже gown-АКК спросить-3ЕД yes
    He was just born and had already asked for a gown!
    Только родился, а уже халат просит!
  • “Ami-ti-e, xeigi-ne-mi gele-ini site-fi.”
    then father-3PL-VOC trousers-DESIG-REFL ask-3SG child-1PL.IN
    тогда отец-3МН-ВОК штаны-ДЕСИГ-РЕФЛ спросить-3ЕД ребенок-1МН.IN
    Then she said: “Father, our son is asking for trousers.”
    Потом, “Отец, наш сын просит себе штаны”.
  • “Zali-du bi-se tembiebiebie tembiebiebie, eni-ti-e, ge:ne uta-la.”
    barn-DAT be-PF INTJ INTJ mother-3PL-VOC fetch that-LOC
    barn-ДАТ быть-ПРФ МЕЖД МЕЖД мать-3МН-ВОК принести тот-ЛОК
    “Mother, there were trousers in the shed, take them.”
    “Мать, тембебебе, в амбаре были штаны, возьми их, тембебебе”.
  • Ŋene-ini mamaka-ŋi-ni, xeigi-we gazi-e-ni.
    go-3SG old:woman-AL-3SG trousers-ACC fetch-PST-3SG
    идти-3ЕД старуха-AL-3ЕД штаны-АКК принести-ПРОШ-3ЕД
    The wife went and fetched the trousers.
    Жена пошла и взяла штаны.
  • Amui-we ge gazi-e, titi-wene:-ni site-i.
    leggings-ACC INTJ fetch-PST dress-CAUS.PST-3SG child-REFL
    leggings-АКК МЕЖД принести-ПРОШ платье-CAUS.ПРОШ-3ЕД ребенок-РЕФЛ
    She took foot warmers and dressed her son.
    Взяла наголенники, одела сына.
  • {Opjat’} site-ni {opat’} aŋi uŋta-na-mi gele-li-e-ni uŋta-na-mi.
    again child-3SG again DEST.PTC boots-DESIG-REFL ask-INCH-PST-3SG boots-DESIG-REFL
    снова ребенок-3ЕД снова DEST.ПРИЧ сапоги-ДЕСИГ-РЕФЛ спросить-ИНХ-ПРОШ-3ЕД сапоги-ДЕСИГ-РЕФЛ
    And the son was again asking for boots.
    А сын опять просит, унты себе просит.
  • “Ami-ti-e, site-fi uŋta-wa gele-ini.”
    father-3PL-VOC child-1PL.INCH boots-ACC ask-3SG
    отец-3МН-ВОК ребенок-1МН.ИНХ сапоги-АКК спросить-3ЕД
    “Father, our son is asking for boots.”
    “Отец, наш сын унты себе просит”.
  • “Zali-du bi-se, eni-ti-e, tembiebiebie anana sike bi-ŋie-i ti-se:-mi tembiebiebie, e uta ge:ne, titi-wene”, titi-e-ni.
    barn-DAT be-PF mother-3PL-VOC INTJ earlier young be-IMPF.CVB-1SG wear-EXP.PST-1SG INTJ INTJ that fetch dress-CAUS dress-PST-3SG
    barn-ДАТ быть-ПРФ мать-3МН-ВОК МЕЖД earlier молодой быть-ИМПФ.КОНВ-1ЕД носить-EXP.ПРОШ-1ЕД МЕЖД МЕЖД тот принести платье-CAUS платье-ПРОШ-3ЕД
    “Mother, there were boots in the shed, which I wore when I was young, take them and put them on our son.” She put the boots on him.
    “Мать, тембебебе, в амбаре были унты, которые я носил в молодости, возьми их, надень на сына”; она надела (на него) унты.
  • Titi-wene-ni, ge uŋta tege xeigi titi-e-ni.
    dress-CAUS-3SG INTJ boots gown trousers dress-PST-3SG
    платье-CAUS-3ЕД МЕЖД сапоги gown штаны платье-ПРОШ-3ЕД
    She dressed the son, he put on the boots, the trousers and the gown.
    Она одела сына; он надел унты, халат и штаны.
  • {Teper’} au-ne-mi gele-li-e-ni.
    now cap-DESIG-REFL ask-INCH-PST-3SG
    сейчас cap-ДЕСИГ-РЕФЛ спросить-ИНХ-ПРОШ-3ЕД
    Now he started asking for a cap.
    Теперь он стал просить шапку.
  • “Ami-ti-e, au-ne-mi gele-ini site-fi xaigugugugu ge.”
    father-3PL-VOC cap-DESIG-REFL ask-3SG child-1PL.INCH INTJ INTJ
    отец-3МН-ВОК cap-ДЕСИГ-РЕФЛ спросить-3ЕД ребенок-1МН.ИНХ МЕЖД МЕЖД
    “Father, our son is asking for a cap.”
    “Отец, наш сын просит себе шапку, хайгугугу.”
  • “Eni-ti-e, tembiebiebie zali-du bi-se tembiebiebie, sike bi-ŋie-i ti-se:-mi tembiebiebie.”
    mother-3PL-VOC INTJ barn-DAT be-PF INTJ young be-IMPF.CVB-1SG wear-EXP.PST-1SG INTJ
    мать-3МН-ВОК МЕЖД barn-ДАТ быть-ПРФ МЕЖД молодой быть-ИМПФ.КОНВ-1ЕД носить-EXP.ПРОШ-1ЕД МЕЖД
    “Mother, there was a cap in the shed which I wore when I was young.”
    “Мать, тембебебе, в амбаре была шапка, которую я носил в молодости, тембебебе.”
  • Bogdo, {etot} pumpu, zauge {vot tak} ge:ne, titi-wene tembiebiebie gune:-ni.
    hunting:hat this head:dress ear:flaps so so fetch dress-CAUS INTJ say.PST-3SG
    hunting:hat этот head:dress ear:flaps так так принести платье-CAUS МЕЖД сказать.ПРОШ-3ЕД
    So he said so that his wife could take the hunting cap, the head cover and the ear covers for their son.
    Вот так он говорил, чтобы жена взяла охотничью шапочку, накидку и наушники для сына.
    "Bogdo" is a hunter's winter cap. "Pumpu" is a loose headdress worn by a man under a hunting cap. It protects the neck and shoulders against insects or snow.
  • {A} mamaka ŋene:-ni, ŋene:, gazi titi-wene:-ni site-i zauge {eto} pumpu-we bogdo-we {i} zauge-we.
    and old:woman go.PST-3SG go.PST fetch dress-CAUS-3SG child-SG.REFL ear:flaps this head:dress-ACC hunting:cap-ACC and ear:flaps-ACC
    and старуха идти.ПРОШ-3ЕД идти.ПРОШ принести платье-CAUS-3ЕД ребенок-ЕД.РЕФЛ ear:flaps этот head:dress-АКК hunting:cap-АКК and ear:flaps-АКК
    The wife went out, fetched the hunting cap, the head cover and the ear covers, and put them on their son.
    И жена пошла, взяла накидку, охотничью шапочку и наушники и надела их на сына.
  • Ge site-ti suala {teper’ nado} gele-ini.
    INTJ child-3PL ski now must ask-3SG
    МЕЖД ребенок-3МН ski сейчас must спросить-3ЕД
    Now the son was asking for skis, he needed skis.
    Теперь сын лыжи просит, лыжи ему нужны.
  • “Suala gele-ini xaigugugu”, ge {nu} eni-ni.
    ski ask-3SG INTJ INTJ INTJ mother-3SG
    ski спросить-3ЕД МЕЖД МЕЖД МЕЖД мать-3ЕД
    The mother said: “He is asking for skis.”
    “Он лыжи просит, хаигугугу,” - говорит мать.
  • “Eni-ti-e, tembiebiebie zali-du bi-se tembiebiebie ñaula bi-ŋie-i ti-se:-mi suala-i=de bi-se, tiu-i tembiebie ge:ne-je tembiebiebie, site-we titi-wene, {eto} bu-je.”
    mother-3PL-VOC INTJ bard-DAT be-PF INTJ youth be-IMPF.CVB-1SG wear-EXP.PST-1SG ski-1SG=FOC be-PF ski:pole-1SG INTJ fetch-IMP INTJ child-ACC dress-CAUS this give-IMP
    мать-3МН-ВОК МЕЖД bard-ДАТ быть-ПРФ МЕЖД youth быть-ИМПФ.КОНВ-1ЕД носить-EXP.ПРОШ-1ЕД ski-1ЕД=ФОК быть-ПРФ ski:pole-1ЕД МЕЖД принести-ИМП МЕЖД ребенок-АКК платье-CAUS этот дать-ИМП
    “Mother, there were skis in the shed, which I wore when I was young, and a ski pole.”
    “Мать, тембебебе, в амбаре были лыжи, которые я носил в молодости, и лыжная палка была, возьми их для сына.”
    Traditionally, the Udihe used only one ski staff with the broad flat upper end (for digging snow).
  • Ge ge:ne-se:-ni, tu: ge:ne-se:-k, titi-wene, suala-wa bu-o-ni tiu-ne-ni k’olo-ne-ni, {a teper’ chto nado zhe chto-to} gida-wa je-we tada-wa bu-o-ti.
    INTJ fetch-EXP.PST-3SG all fetch-EXP.PST-EXPR dress-CAUS ski-ACC give-PST-3SG skiing:stick-DESIG-3SG gloves-DESIG-3SG and now what must DEST.PTC what-INDEF spear-ACC what-ACC arrow-ACC give-PST-3PL
    МЕЖД принести-EXP.ПРОШ-3ЕД весь принести-EXP.ПРОШ-EXPR платье-CAUS ski-АКК дать-ПРОШ-3ЕД skiing:stick-ДЕСИГ-3ЕД gloves-ДЕСИГ-3ЕД and сейчас что must DEST.ПРИЧ что-INDEF spear-АКК что-АКК стрела-АКК дать-ПРОШ-3МН
    So she took everything, dressed her son, gave him skis, a ski pole and gloves. He needed something else – a spear and some arrows.
    Вот она все взяла, одела сына, дала ему лыжи, лыжную палку и рукавицы; теперь еще что-то ему нужно – копьё и стрелы.
  • Ge tida tada-na-ni bu-o-ti, ge guline:-ni site-ne-ni.
    INTJ arrow-DESIG-3SG give-PST-3PL INTJ leave.PST-3SG child-DESIG-3SG
    МЕЖД стрела-ДЕСИГ-3ЕД дать-ПРОШ-3МН МЕЖД оставить.ПРОШ-3ЕД ребенок-ДЕСИГ-3ЕД
    Well, she gave him arrows and the son took off.
    Ну, дала она ему стрелы, и отправился сын в путь.
  • Eniŋe-tigi abu-tigi dekesi-mi=de.
    mother-LAT father-LAT say:goodbye-INF=FOC
    мать-LAT отец-LAT say:goodbye-INF=ФОК
    He said “goodbye” to his father and mother.
    Попрощался с отцом и матерью.
  • Ge guline-ile bue-ni.
    INTJ leave-EXPR.PST he-3SG
    МЕЖД оставить-EXPR.ПРОШ he-3ЕД
    And left.
    И отправился в путь.
  • “Bile bile daŋteni bile bile daŋteni dukteme-ze-mi daŋteni go: guna daŋteni sagdi mo:-ni daŋteni dulä-ŋki-li-ni, daŋteni dukteme-ze-mi daŋteni xele guna Ic’a-ni mo:-wo daŋteni due-li-xi-ni, daŋteni dukteme-ze-mi, daŋteni e: guna daŋteni Kanda mafa daŋteni xugakti-ni daŋtenie kafälili daŋteni edi-mule=ta daŋteni dukteme-ze-mi daŋtenie bile bejeni.”
    INTJ INTJ INTJ INTJ INTJ INTJ ski-SBJV-1SG INTJ INTJ INTJ far INTJ INTJ big tree-3SG INTJ middle-N-PROL-3SG INTJ ski-SBJV-1SG INTJ fast INTJ small-3SG tree-ACC INTJ top-?-3SG INTJ ski-SBJV-1SG INTJ INTJ INTJ INTJ Kanda old:man INTJ ?-3SG INTJ ? INTJ wind-V=FOC INTJ ski-SBJV-1SG INTJ INTJ INTJ
    МЕЖД МЕЖД МЕЖД МЕЖД МЕЖД МЕЖД ski-СОСЛ-1ЕД МЕЖД МЕЖД МЕЖД далеко МЕЖД МЕЖД большой дерево-3ЕД МЕЖД середина-N-ПРОЛ-3ЕД МЕЖД ski-СОСЛ-1ЕД МЕЖД быстрый МЕЖД маленький-3ЕД дерево-АКК МЕЖД top-?-3ЕД МЕЖД ski-СОСЛ-1ЕД МЕЖД МЕЖД МЕЖД МЕЖД Kanda старик МЕЖД ?-3ЕД МЕЖД ? МЕЖД wind-ГЛ=ФОК МЕЖД ski-СОСЛ-1ЕД МЕЖД МЕЖД МЕЖД
    "I will run on my skis far away between large trees, on the tops of small trees, I will run quickly to the old man Kanda, I will run as if carried by the wind.”
    "Биле биле дантене биле биле, побегу я далеко на лыжах между большими деревьями, по верхушкам маленьких деревьев, быстро побегу к старику Канда, как будто ветер меня несет, побегу.”
    Chant starts. The refrain "daŋteni (dantanie)" is rather frequent, see Nikolaeva et al. (2002: 137), Simonov et al. (1998, text 11), Kazama (2004 (A) # 15) and text 9 in our collection ("Silver Bird and Iron Bird" told by Lidija Simanchuk in 2006).
  • Dukteme:-ni eje:-si:, dukteme, dukteme.
    ski.PST-3SG go:downstream-PF.CVB.SS ski ski
    ski.ПРОШ-3ЕД go:downstream-ПРФ.КОНВ.SS ski ski
    So he was running on his skis and singing:
    Так он бежал на лыжах, бежал, бежал и пел:
  • “Bile bejeni daŋtenie dukteme-ze-mi, daŋteni belie-ziga daŋteni ñamuga-ti daŋteni niñälili edi-mule-ze-ti daŋteni xie bile daŋteni dukteme-ze-mi, daŋteni belie-ziga daŋteni gune-le-ti daŋteni jegdige ulä-ni daŋteni ulä-na-ni daŋteni.”
    INTJ INTJ INTJ ski-SBJV-1SG INTJ belie-PL INTJ ?-3PL INTJ ? wind-V-SBJV-3PL INTJ ? INTJ INTJ ski-SBJV-1SG INTJ belie-PL INTJ say-?-3PL INTJ yegdige ?-3PL INTJ ?-DESIG-3SG INTJ
    МЕЖД МЕЖД МЕЖД ski-СОСЛ-1ЕД МЕЖД belie-МН МЕЖД ?-3МН МЕЖД ? wind-ГЛ-СОСЛ-3МН МЕЖД ? МЕЖД МЕЖД ski-СОСЛ-1ЕД МЕЖД belie-МН МЕЖД сказать-?-3МН МЕЖД yegdige ?-3МН МЕЖД ?-ДЕСИГ-3ЕД МЕЖД
    “I will run on my skis to where the beautiful fairies live.”
    “Биле дантене, побегу на лыжах туда, где живут красавицы беле.”
    The exact meaning of this chant is not entirely clear.
  • Dukteme:-ni, e: säta=da ima:=da aŋi-le-ni xuŋtu=de.
    ski.PST-3SG INTJ fast=FOC snow INDEF-V.PST-3SG in:puffs.IDEO=FOC
    ski.ПРОШ-3ЕД МЕЖД быстрый=ФОК snow INDEF-ГЛ.ПРОШ-3ЕД in:puffs.IDEO=ФОК
    He was running so quickly that the snow was raised behind him.
    Он так быстро бежал на лыжах, что только снег за ним клубился.
  • Dukteme, dukteme-ini, {celyi} omo neŋi dukteme-i, dukteme-i ge, dogbo-u-li-e-ni, kepte-ini, ŋua:-ni.
    ski ski-3SG whole one day ski-PRES.PTC ski-PRES.PTC INTJ night-PAS-INCH-PST-3SG lie:down-3SG sleep.PST-3SG
    ski ski-3ЕД целый один день ski-PRES.ПРИЧ ski-PRES.ПРИЧ МЕЖД ночь-ПАС-ИНХ-ПРОШ-3ЕД lie:down-3ЕД спать.ПРОШ-3ЕД
    He ran all day until night came and then lay down and fell asleep.
    Бежал, бежал целый день, ночь его застала, он лег и заснул.
  • Deu-i ja-za=ta, omo neŋi-ni t’ai dukteme-i.
    get:tired-PRES.PTC what-SBJV=FOC one day-3SG whole ski-PRES.PTC
    устать-PRES.ПРИЧ что-СОСЛ=ФОК один день-3ЕД целый ski-PRES.ПРИЧ
    Of course he was tired, he had run on his skis for the whole day.
    Устал, конечно, целый день бежал на лыжах.
  • Ge ŋua:-ni, ŋua-ixi-ni ŋua-i, ŋua-i, {a chto} ŋua-i {da} ŋua-i.
    INTJ sleep.PST-3SG sleep-PF.CVB-3SG sleep-PRES.PTC sleep-PRES.PTC and what sleep-PRES.PTC and sleep-PRES.PTC
    МЕЖД спать.ПРОШ-3ЕД спать-ПРФ.КОНВ-3ЕД спать-PRES.ПРИЧ спать-PRES.ПРИЧ and что спать-PRES.ПРИЧ and спать-PRES.ПРИЧ
    He fell asleep and was sleeping.
    Вот он заснул, спит и спит.
  • Dogbo dulaŋki-ni ge, jeu-ke amba-ni eme:-ni gune.
    night middle-3SG INTJ what=FOC evil:spirit -3SG come.PST-3SG say
    ночь середина-3ЕД МЕЖД что=ФОК evil:spirit -3ЕД прийти.ПРОШ-3ЕД сказать
    Аt midnight an evil spirit came.
    А в полночь пришел какой-то злой дух.
  • uti wei-du-ni sele:-ni bue-ni, amba-ni.
    that top-DAT-3SG wake:up.PST-3SG he-3SG
    тот top-ДАТ-3ЕД проснуться.ПРОШ-3ЕД he-3ЕД
    The hero woke up.
    Егдиге проснулся.
  • “Jeu ni:-ni ŋeiŋei Jeu ni:-ni ŋeiŋei Eme:-ni ŋeiŋei, B’a-mi ŋeiŋei?
    evil:spirit what man-3SG INTJ what man-3SG INTJ come.PST-3SG INTJ
    evil:spirit что мужчина-3ЕД МЕЖД что мужчина-3ЕД МЕЖД прийти.ПРОШ-3ЕД МЕЖД
    The spirit said: “What kind of human has come here, what kind of human have I met?
    А дух говорит: “Что за человек пришел, что за человека я встретил?
  • Texe-le-ni ŋeiŋei Mmm ŋeiŋei, Tege-ni ŋeiŋei Xolo-kto ŋeiŋei Xeigi-ni ŋeiŋei Xolo-kto ŋeiŋei.
    stump-LOC-3SG INTJ INTJ INTJ gown-3SG INTJ remain-N INTJ trousers-3SG INTJ remain-N INTJ
    stump-ЛОК-3ЕД МЕЖД МЕЖД МЕЖД gown-3ЕД МЕЖД остаться-N МЕЖД штаны-3ЕД МЕЖД остаться-N МЕЖД
    He is sitting on a tree stump, his gown is old and his trousers are old.
    На пне сидит, и халат у него - обноски, и штаны у него - обноски.
  • I:-digi ŋeiŋei Eme:-ni ŋeiŋei E-be-fi ŋeiŋei ni:?
    what-ABL INTJ come.PST-3SG this-like-ADJ INTJ man
    что-АБЛ МЕЖД прийти.ПРОШ-3ЕД этот-любить-ПРИЛ МЕЖД мужчина
    Where did he come from?
    Откуда он такой пришел?
  • Uŋta-ni=de ŋeiŋei Xolo-kto ŋeiŋei, Suala-ni=de ŋeiŋei Xolo-kto ŋeiŋei, K‘olo-ni ŋeiŋei Xolo-kto ŋeiŋei, Bogdo-ni ŋeiŋei Xolo-kto ŋeiŋei, Pumpu-ni=de ŋeiŋei Xolo-kto ŋeiŋei, Zauge-ni ŋeiŋei Xolo-kto ŋeiŋei.
    boots-3SG=FOC INTJ remain-N INTJ ski-3SG INTJ remain-N gloves-3SG INTJ remain-N hunting:hat-3SG INTJ remain-N INTJ head:dress-3SG=FOC INTJ remain-N INTJ ear:flaps-3SG INTJ remain-N INTJ
    сапоги-3ЕД=ФОК МЕЖД остаться-N МЕЖД ski-3ЕД МЕЖД остаться-N gloves-3ЕД МЕЖД остаться-N hunting:hat-3ЕД МЕЖД остаться-N МЕЖД head:dress-3ЕД=ФОК МЕЖД остаться-N МЕЖД ear:flaps-3ЕД МЕЖД остаться-N МЕЖД
    His boots, skis, gloves, hat, head cover and ear covers are all old.
    И унты, и лыжи, и рукавицы, и шапка, и накидка, и наушники – все у него обноски.
  • I:-digi ŋeiŋei Eme:-ni ŋeiŋei?
    what-ABL INTJ come.PST-3SG INTJ
    что-АБЛ МЕЖД прийти.ПРОШ-3ЕД МЕЖД
    Where did he come from?
    Откуда он пришел?
  • Ebe-fi ŋeiŋei Ni:-we ŋeiŋei B’a-ni ŋeiŋei, Egelie ŋeiŋei Xule-mi ŋeiŋei E-se-i ise ŋeiŋei.
    this-like-ADJ INTJ man-ACC INTJ get.PST-3SG INTJ around INTJ go-INF INTJ NEG-PF-1SG see INTJ
    этот-любить-ПРИЛ МЕЖД мужчина-АКК МЕЖД получить.ПРОШ-3ЕД МЕЖД around МЕЖД идти-INF МЕЖД НЕГ-ПРФ-1ЕД видеть МЕЖД
    Although I have walked in many different places, I’ve never seen such a person."
    Сколько я ни ходил по разным местам, a нигде такого человека не видел."
  • Ge jaŋzala-i-we-ni minti jegdige-fi te:-gi-e-ni, uti jaŋzala:-ni, keje düisi:-ni, keje-tigi gakpa:-ni.
    INTJ INTJ sing-PRES.PTC-ACC-3SG we.INCH yegdige-1PL.IN sit-REP-PST-3SG that sing.PST-3SG voice hear-3SG voice-LAT shoot.PST-3SG
    МЕЖД МЕЖД sing-PRES.ПРИЧ-АКК-3ЕД we.ИНХ yegdige-1МН.IN сидеть-REP-ПРОШ-3ЕД тот sing.ПРОШ-3ЕД голос слышать-3ЕД голос-LAT стрелять.ПРОШ-3ЕД
    While he was singing, the hero sat up and shot an arrow in the direction of his voice.
    Пока тот пел, егдиге приподнялся и пустил стрелу в направлении голоса.
  • Gakpa-ile e-si-mi ili=gde=de, {a teper’} alasi-li-e-ni i:ne-i-we-ni, i:ne-i-we-ni alasi:, alasi:.
    shoot-EXPR.PST NEG-PF.CVB-SS get:up=FOC=FOC and now wait-INCH-PST-3SG enter-PRES.PTC-ACC-3SG enter-PRES.PTC-ACC-3SG wait.PRES.PTC wait.PRES.PTC
    стрелять-EXPR.ПРОШ НЕГ-ПРФ.КОНВ-SS get:up=ФОК=ФОК and сейчас ждать-ИНХ-ПРОШ-3ЕД войти-PRES.ПРИЧ-АКК-3ЕД войти-PRES.ПРИЧ-АКК-3ЕД ждать.PRES.ПРИЧ ждать.PRES.ПРИЧ
    He shot without getting up and started waiting for the dawn.
    Выстрелил, не вставая, и стал ждать рассвета.
  • Ge gäwa-na-li-e-ni, gäwa-na-li-e-ni, ge ŋene:-ni, ise-ne:-ni, e: ise-ixi-ni bui=de gumu bui=de e-i bie, ni: gumu ni:=de e-i bie, {nu} amba {kakoj-to}.
    INTJ down-V-INCH-PST-3SG down-V-INCH-PST-3SG INTJ go.PST-3SG see-DIR.PST-3SG INTJ see-PF.CVB-3SG animal=FOC EV animal NEG-PRES.PTC be man EV man=FOC NEG-PRES.PTC be INTJ evil:spirit some-INDEF
    МЕЖД down-ГЛ-ИНХ-ПРОШ-3ЕД down-ГЛ-ИНХ-ПРОШ-3ЕД МЕЖД идти.ПРОШ-3ЕД видеть-DIR.ПРОШ-3ЕД МЕЖД видеть-ПРФ.КОНВ-3ЕД животное=ФОК EV животное НЕГ-PRES.ПРИЧ быть мужчина EV мужчина=ФОК НЕГ-PRES.ПРИЧ быть МЕЖД evil:spirit some-INDEF
    It started getting light and he went to have a look: it wasn’t an animal, it wasn’t a human, it was some kind of evil spirit.
    Вот стало светать, он пошел посмотреть: зверь - не зверь, человек – не человек, злой дух какой-то.
  • Ge te:-si:-ni {potom} aŋi zaŋta-i gaigi-li-e-ni.
    INTJ sit-PF.CVB-3SG then DEST.PTC spear DEST.PTC how it arrow-SG.REFL pull:out-INCH-PST-3SG
    МЕЖД сидеть-ПРФ.КОНВ-3ЕД тогда DEST.ПРИЧ spear DEST.ПРИЧ как этот стрела-ЕД.РЕФЛ pull:out-ИНХ-ПРОШ-3ЕД
    The hero sat for a while and then started pulling his spear, that is, his arrow, out of that spirit.
    Посидел егдиге, а потом стал копье, нет, стрелу свою (из убитого) вытаскивать.
  • Gaigi:, gaigi:, gaigi-e-ni, zaŋta-i gaigi:, mene bugdi: lukpa:-ni, {poranil}.
    pull:out.PRES.PTC pull:out.PRES.PTC pull:out-PST-3SG arrow-REFL pull:out.PRES.PTC self leg.REFL wound.PST-3SG {wounded}
    pull:out.PRES.ПРИЧ pull:out.PRES.ПРИЧ pull:out-ПРОШ-3ЕД стрела-РЕФЛ pull:out.PRES.ПРИЧ сам нога.РЕФЛ wound.ПРОШ-3ЕД {раненый}
    While he was pulling, he wounded his leg with that arrow.
    Тянул он, тянул и поранил себе ногу стрелой.
  • Ge bugdi: lukpa:, {teper’ sidit} ge.
    INTJ lef.REFL wound.PRES.PTC now sits INTJ
    МЕЖД lef.РЕФЛ wound.PRES.ПРИЧ сейчас sits МЕЖД
    He wounded his leg and had to sit down.
    Поранил ногу и сидит теперь.
  • te:-ni, te-i, te-i, {i vse} lukpa-ile, bugdi-ni uni:, ono gän-u-zeŋe.
    sit.PAT-3SG sit-PRES.PTC sit-PRES.PTC and all wound-EXPR.PST leg-3SG hurt.PRES.PTC how go-PAS-FUT.PTC
    сидеть.PAT-3ЕД сидеть-PRES.ПРИЧ сидеть-PRES.ПРИЧ and весь wound-EXPR.ПРОШ нога-3ЕД hurt.PRES.ПРИЧ как идти-ПАС-ФУТ.ПРИЧ
    He was sitting because he wounded his leg, it was hurting, how could he walk?
    Сидит, сидит, ногу поранил, она болит, как идти?
  • Ge e: činda "čičičiñčiñči ... činda neŋu-ti-e, ŋene eniŋe-tigi abuge-tigi okto ge:ne, diana-je, bugdi: lukpa:-ni.”
    INTJ INTJ little:bird INTJ little:bird sister-3PL-VOC go mother-LAT father-LAT medicine fetch say leg.REFL wound.PST-3SG
    МЕЖД МЕЖД little:bird МЕЖД little:bird сестра-3МН-ВОК идти мать-LAT отец-LAT medicine принести сказать нога.РЕФЛ wound.ПРОШ-3ЕД
    Then he heard: a bird was singing. He said to the bird: “Sister birdie, fly to my father and mother for medicine, tell them that I have wounded my leg.”
    Вот он слышит – птичка поет; он говорит ей:” Птичка-сестричка, слетай к моим отцу-матери за лекарством, скажи, что я ногу поранил.”
  • “čiñčiñčiñčiñ si bude-isi: si ja:-wa-i coki-zeŋe-i.”
    INTJ you die-PF.CVB.2SG you eye-ACC-2SG peck-FUT-1SG
    МЕЖД ты умереть-ПРФ.КОНВ.2ЕД ты глаз-АКК-2ЕД peck-ФУТ-1ЕД
    “Chirp, when you die, I’ll peck your eyes out.”
    “Чик-чирик, когда ты умрешь, я твои глаза выклюю.”
  • “Coki-te-i=ze.”
    peck-PERM-2SG-HORT
    peck-PERM-2ЕД-ХОРТ
    “Ok, peck.”
    “Ну ладно, клюй.”
  • Te:-i, {opjat’ sidit}, te:-i, te:-i, e: siŋe, siŋe tukä-ini.
    sit-PRES.PTC again sit sit-PRES.PTC sit-PRES.PTC INTJ mouse mouse run-3SG
    сидеть-PRES.ПРИЧ снова сидеть сидеть-PRES.ПРИЧ сидеть-PRES.ПРИЧ МЕЖД mouse mouse бежать-3ЕД
    The hero was sitting again and then he saw a mouse was running past.
    Егдиге опять сидит, сидит и видит: мышь бежит.
  • “Siŋe neŋu, zukti: ŋene-j abuge-tigi eniŋe-tigi, okto ge:ne-je.”
    mouse sister home go-IMP father-LAT mother-LAT medicine fetch-IMP
    mouse сестра home идти-ИМП отец-LAT мать-LAT medicine принести-ИМП
    “Sister mousy, run to my house to my father and mother, bring medicine.”
    “Мышка-сестричка, сбегай ко мне домой, к моим отцу-матери, принеси мне лекарство.”
  • “čiči si bude-isi: si dili-we-i keke-zeŋe-i” gune:-ni, e-zeŋe-ni ŋene.
    INTJ you die-PF.CVB.2SG you head-ACC-2SG gnow-FUT-1SG say.PST-3SG NEG-FUT-3SG go
    МЕЖД ты умереть-ПРФ.КОНВ.2ЕД ты голова-АКК-2ЕД gnow-ФУТ-1ЕД сказать.ПРОШ-3ЕД НЕГ-ФУТ-3ЕД идти
    The mouse said: “I won’t go, when you die I’ll gnaw your head.”
    “Не пойду, когда ты умрешь, я твою голову погрызу”, - говорит.
  • “{Nu} keke-j, keke-j.”
    INTJ gnaw-IMP gnaw-IMP
    МЕЖД gnaw-ИМП gnaw-ИМП
    “Ok, gnaw it.”
    “Ну, погрызи, погрызи.”
  • {Opjat’} te:-ini, te:-i, te:-i, {nu kuda shevelit’sja-to, sidit}, te:-i, te:-ixi-ni g’ai dieli:-ni ge ga:-ga:-ga:.
    again sit-3SG sit-PRES.PTC sit-PRES.PTC INTJ where:to move-PTC sits sit-PRES.PTC sit-PF.CVB-3SG crow fly-3SG INTJ INTJ
    снова сидеть-3ЕД сидеть-PRES.ПРИЧ сидеть-PRES.ПРИЧ МЕЖД куда move-ПРИЧ sits сидеть-PRES.ПРИЧ сидеть-ПРФ.КОНВ-3ЕД crow летать-3ЕД МЕЖД МЕЖД
    So he was sitting, he couldn’t move. He was sitting and saw a crow come flying.
    Так он сидит, сидит, пошевелиться не может, сидит, видит: ворона летит.
  • “O g’ai neŋu-ti-e, bi zukti: ŋene abuge-tigi eniŋe-tigi, okto ge:ne” gune:-ni.
    INTJ crow sister-3PL-VOC I home go father-LAT mother-LAT medicine fetch say.PST-3SG
    МЕЖД crow сестра-3МН-ВОК I home идти отец-LAT мать-LAT medicine принести сказать.ПРОШ-3ЕД
    “Sister crow, fly to my father and mother, bring me medicines.”
    “Сестрица-ворона, слетай к моим отцу-матери домой, принеси мне лекарства”.
  • {Nu} okto ge:ne {dak} ge:ne.
    INTJ medicine fetch so fetch
    МЕЖД medicine принести так принести
    Well, it had to bring them.
    Ну, принеси так принеси.
  • Bue-ni “Ga:ga: si bude-isi: si ule-we-i zogzo-zeŋe-i” gune:-ni.
    he-3SG INTJ you die-PF.CVB.2SG you meat-ACC-2SG peck-FUT-1SG say.PST-2SG
    he-3ЕД МЕЖД ты умереть-ПРФ.КОНВ.2ЕД ты мясо-АКК-2ЕД peck-ФУТ-1ЕД сказать.ПРОШ-2ЕД
    And the crow answered: “Carr, when you die, I will peck your meat.”
    А ворона отвечает: “Кар-кар, когда ты умрешь, я буду клевать твое мясо.”
  • “E: zogzo-to-i=ze”, {ne poshel tozhe} ge.
    INTJ peck-PERM-2SG-HORT NEG went too INTJ
    МЕЖД peck-PERM-2ЕД-ХОРТ НЕГ went тоже МЕЖД
    “Well, peck it.” So the crow didn’t fly either.
    “Ну, клюй”; Ворона тоже не полетела.
  • Ono nixe-ze, {opjat’} te:-i, te:-isi-ni te:-i, te:-i, te:-isi-ni ge wali ko:ko: dieli:-ni gune.
    how do-SBJV again sit-PRES.PTC sit-PF.CVB-3SG sit-PRES.PTC sit-PRES.PTC sit-PF.CVB-3SG INTJ raven INTJ fly-3SG EV
    как делать-СОСЛ снова сидеть-PRES.ПРИЧ сидеть-ПРФ.КОНВ-3ЕД сидеть-PRES.ПРИЧ сидеть-PRES.ПРИЧ сидеть-ПРФ.КОНВ-3ЕД МЕЖД raven МЕЖД летать-3ЕД EV
    What could he do? He was sitting and saw a raven come flying.
    Что делать? Он опять сидит, сидит, видит: ворон летит, кон-кон.
  • Ge “Wali neŋu:, au-xi eme-je.”
    INTJ raven suster.VOC this-ADV.LAT come-IMP
    МЕЖД raven suster.ВОК этот-ADV.LAT прийти-ИМП
    “Brother raven, come here.”
    “Братец-ворон, иди сюда.”
  • “Jeu gune-i=te?”
    what-2SG=FOC
    что-2ЕД=ФОК
    “What do you have to say?”
    “Что скажешь?”
  • “Bugdi: lukpa:-mi, eniŋe-tigi abuge-tigi dieli-e, diane, okto-wo aŋi-le-ti bugdi: lukpa:-mi, aŋi jeu-ke amba-wa-ni wa:-mi, ge uti aŋi-we-ni gaigi-mi bugdi: lukpa:-mi, okto ge:ne-j ge.”
    leg.REFL wound.PST-1SG mother-LAT father-LAT fly-IMP say medicine-ACC PTC-LOC-3PL leg.REFL wound.PST-1SG DEST.PTC what-INDEF amba-ACC-3SG kill.PST-1SG INTJ that PTC-ACC-3SG pull:out-INF leg.REFL wound.PST-1SG medicine fetch-IMP INTJ
    нога.РЕФЛ wound.ПРОШ-1ЕД мать-LAT отец-LAT летать-ИМП сказать medicine-АКК ПРИЧ-ЛОК-3МН нога.РЕФЛ wound.ПРОШ-1ЕД DEST.ПРИЧ что-INDEF amba-АКК-3ЕД убить.ПРОШ-1ЕД МЕЖД тот ПРИЧ-АКК-3ЕД pull:out-INF нога.РЕФЛ wound.ПРОШ-1ЕД medicine принести-ИМП МЕЖД
    “I wounded my leg, fly to my father and mother and tell them that I have killed an evil spirit and when I was pulling my arrow out I wounded my leg. Bring me medicine.”
    “Я поранил ногу, слетай к моим отцу-матери, скажи, что я убил какого-то злого духа и когда вытаскивал стрелу, поранил ногу, принеси мне лекарство.”
  • E: ko:ko: wali {letaet,} gune:-ni “E: bude-getu keje-we-ti degde-zeŋe=nu?” {i poletel}.
    INTJ INTJ ravel flies say.PST-3SG INTJ die-PL word-ACC-3PL carry-FUT=FOC and flew
    МЕЖД МЕЖД ravel flies сказать.ПРОШ-3ЕД МЕЖД умереть-МН слово-АКК-3МН нести-ФУТ=ФОК and flew
    The raven was flying above him and said: “Why do all these dying people expect me to convey their last words for them?” But it did fly.
    А ворон летает (над ним), каркает и говорит: ”Смогу ли я донести все слова умирающих?”; но полетел.
  • Dieli:-ni, ta-la ŋene:n-zi die-wesi:-ni ko:ko ko:ko.
    fly-3SG that-LOC go-PST.PTC-INST fly-DIV-3SG INTJ INTJ
    летать-3ЕД тот-ЛОК идти-ПРОШ.ПРИЧ-INST летать-DIV-3ЕД МЕЖД МЕЖД
    It reached his house and was flying around it.
    Прилетел и летает там кругами, каркает.
  • A mafasa gune:-ni “E: wali, bi site-i wa:-ma-ni diga-mi agda-mu die-wesi-ni, bi site-i wa:-ma-ni diga.”
    and old:man say.PST-3SG INTJ raven I child-1SG kill.PST.PTC-ACC-3SG eat-INF be:glad-INF fly-DIV-3SG I child-1SG kill.PST.PTC-ACC-3SG eat
    and старик сказать.ПРОШ-3ЕД МЕЖД raven I ребенок-1ЕД убить.ПРОШ.ПРИЧ-АКК-3ЕД есть-INF be:glad-INF летать-DIV-3ЕД I ребенок-1ЕД убить.ПРОШ.ПРИЧ-АКК-3ЕД есть
    The old father said: “Аh, raven, did you eat the meat which my son provided while hunting, and are now flying around happily?”
    А старик-отец говорит: “А, ворон, это ты ел мясо, которое мой сын на охоте добыл, и летаешь вокруг, довольный?”
  • {A:} wali gune:-ni “{Nu} utemi ele bude-i-ni keje-we-ni e-zeŋe-i dia-kte.”
    INTJ raven say.PST-3SG INTJ then soon die-PRES.PTC-3SG word-ACC-3SG NEG-FUT-1SG say-DIST
    МЕЖД raven сказать.ПРОШ-3ЕД МЕЖД тогда soon умереть-PRES.ПРИЧ-3ЕД слово-АКК-3ЕД НЕГ-ФУТ-1ЕД сказать-DIST
    The raven said: “Well, then I won’t pass on his words to you, as he is about to die.”
    Ворон говорит: “Ну, тогда я не передам его слова, он вот-вот умрет.”
  • “Ei {starik} gune:-ni, e: xeli eme, eme wali au-xi.
    this old:man say.PST-3SG INTJ quickly come come raven this-ADV.LAT
    этот старик сказать.ПРОШ-3ЕД МЕЖД быстро прийти прийти raven этот-ADV.LAT
    The old man said: “Raven, come here quickly.
    Старик говорит: “Скорее лети сюда, ворон.
  • Jeu gune-ge-i si?”
    what say-PF-2SG you
    что сказать-ПРФ-2ЕД ты
    What are you saying?”
    Что ты говоришь?”
  • “Su site-we-u b’a, aŋi-le-ni ge bugdi lukpa:-ni, te-ini, okto-wo gele-ini.”
    you.PL son-ACC-2PL get PTC-LOC-3SG INTJ leg wound.PST-3SG sit-3SG medicine ask-3SG
    ты.МН сын-АКК-2МН получить ПРИЧ-ЛОК-3ЕД МЕЖД нога wound.ПРОШ-3ЕД сидеть-3ЕД medicine спросить-3ЕД
    “I met your son, he has wounded his leg, he is sitting and asking for medicines.”
    “Я встретил вашего сына, он ногу поранил, сидит, просит лекарство.”
  • {Vot starik} mamaka mule okto taje:-ti, {celuju kotomku} taje:-ti ge.
    here old:man old:woman with medicine collect.PST-3PL whole bag collect.PST-3PL INTJ
    здесь старик старуха с medicine collect.ПРОШ-3МН целый bag collect.ПРОШ-3МН МЕЖД
    The old man and the old woman prepared a whole bag of medicines.
    Вот старик со старухой собрали лекарства целую котомку.
  • {Voron} dieli-gi-e-ni wali, ge uti wali dieli:, ta-la aŋi-we okto-wo {poseet, nasypet a eto ... vse semena} bi-si-ni gune, ta-la wu-i, o-lo aŋi.
    raven fly-REP-PST-3SG raven INTJ that raven fly-PRES.PTC that-LOC PAT-ACC medicine-ACC sows pours this all seeds be-PST-3SG EV that-LOC sow-PRES.PTC this-LOC DEST.PTC
    raven летать-REP-ПРОШ-3ЕД raven МЕЖД тот raven летать-PRES.ПРИЧ тот-ЛОК PAT-АКК medicine-АКК sows pours этот весь seeds быть-ПРОШ-3ЕД EV тот-ЛОК sow-PRES.ПРИЧ этот-ЛОК DEST.ПРИЧ
    The raven flew, but it spilt the medicines here and there – they were all seeds.
    Ворон полетел, то тут, то там лекарства насыпет, а это все были семена.
  • Ge uti aŋi ta-la o-lo aŋi ge wac’ai esi-gi-e-ni.
    INTJ that that-LOC this-LOC DEST.PTC INTJ little become-REP-PST-3SG
    МЕЖД тот тот-ЛОК этот-ЛОК DEST.ПРИЧ МЕЖД маленький become-REP-ПРОШ-3ЕД
    It spilt them here and there, very little remained.
    То тут, то там насыпет, и совсем мало осталось.
  • Iŋi-e-ni {uzhe}.
    reach-PST-3SG
    достичь-ПРОШ-3ЕД
    It returned.
    Долетел.
  • “O wac’a-ma gazi-e-mi” gune-ini.
    INTJ little-ACC bring-PST-1SG say-3SG
    МЕЖД маленький-АКК принести-ПРОШ-1ЕД сказать-3ЕД
    The hero said: “You brought too little!”
    “Мало принес!” – говорит егдиге.
  • {Vot nu} wac’a=da wac’a {chto, xvatit konechno}.
    here INTJ little=FOC little what enough of:course
    здесь МЕЖД маленький=ФОК маленький что досиаточно конечно
    Well, it was little but never mind, it was of course enough.
    Ну, мало так мало, ничего, хватит, конечно.
  • Wac’a {nu} butu-o-ni {eto} uisie-i uta-zi, okto gazi-e-ni, aŋi-e-ni ge {i} tu: a:si-gi:-le.
    little INTJ smear-PST-3SG {this} rescue-IMP that-INST medicine bring-PST-3SG PTC-PST-3SG INTJ and all be:cured-REP-EXPR.PST
    маленький МЕЖД smear-ПРОШ-3ЕД {этот} rescue-ИМП тот-INST medicine принести-ПРОШ-3ЕД ПРИЧ-ПРОШ-3ЕД МЕЖД and весь be:cured-REP-EXPR.ПРОШ
    Although it was little, the hero took a medicine, smeared it on his leg and recovered.
    Хоть и мало, но помазал, лекарство взял и поправился.
  • “Ge wali neŋu-ti-e, asasa, si mina-wa uisi-e-i, okto ge:ne-se:-i.
    INTJ raven sister-3PL-VOC thanks you I-ACC rescue-PST-2SG medicine fetch-EXP.PST-2SG
    МЕЖД raven сестра-3МН-ВОК thanks ты I-АКК rescue-ПРОШ-2ЕД medicine принести-EXP.ПРОШ-2ЕД
    “Brother raven, thank you, you rescued me, brought me medicine.
    “Братец-ворон, спасибо, ты меня спас, лекарство принес.
  • Bi {von} ei dogbo ti dogbo-ni aŋi-we jeu-ke amba-wa-ni wa:-mi, uti ule-we-ni diga-je.” ...
    I there this night that night-3SG INDEF-ACC what-INDEF amba-ACC-3SG kill.PST-1SG that meat-ACC-3SG eat-IMP
    I там этот ночь тот ночь-3ЕД INDEF-АКК что-INDEF amba-АКК-3ЕД убить.ПРОШ-1ЕД тот мясо-АКК-3ЕД есть-ИМП
    I killed some evil spirit in the night, eat its meat.”
    Я ночью убил какого-то злого духа, ешь его мясо.”
  • Aha wagi-en-zi ge {poblagodaril} uti wali-we, dieli-gi-e-ni zug-tigi, ŋeni-e-ni zug-tigi.
    INTJ thank-PST.PTC-INST INTJ thanked that raven-ACC fly-REP-PST-3SG house-LAT go-PST-3SG house-LAT
    МЕЖД thank-ПРОШ.ПРИЧ-INST МЕЖД thanked тот raven-АКК летать-REP-ПРОШ-3ЕД дом-LAT идти-ПРОШ-3ЕД дом-LAT
    He thanked the raven, it flew back and the hero went home.
    Поблагодарил ворона, тот полетел к себе домой, и егдиге пошел домой.
  • Zug-tigi dukteme-gi:, ŋeni-e-ni, ŋeni-mi ŋeni-mi e: omo zugdi-le i:ne:-ni, ŋeni-e ge omo belie-tigi.
    house-LAT ski-REP.PRES.PTC go-PST-3SG go-INF go-INF INTJ one house-LOC enter.PST-3SG go-PST.PTC INTJ one belie-LAT
    дом-LAT ski-REP.PRES.ПРИЧ идти-ПРОШ-3ЕД идти-INF идти-INF МЕЖД один дом-ЛОК войти.ПРОШ-3ЕД идти-ПРОШ.ПРИЧ МЕЖД один belie-LAT
    He ran on his skis home. He was walking and reached the house of a beautiful fairy.
    Побежал на лыжах к себе домой, шел, шел, пришел к одному дому, к одной красавице-бэле.
  • Ge uta diana-ini “Belie belie ŋeiŋei Belie belie ŋeiŋei, Xelibe ŋeiŋei Uke-i ŋeiŋei ñentile ŋeiŋei, Kogo-mi ŋeiŋei Bude-mi ŋeiŋei Lali-mi=da ŋeiŋei Oto-mi ŋeiŋei Xelibe-zi ŋeiŋei ñentile ŋeiŋei Uke-i ŋeiŋei.”
    INTJ that say-3SG belie belie INTJ quickly INTJ door-2SG INTJ open INTJ be:thirsty-INF INTJ die-INF be:hungry-INF=FOC INTJ ?-INF INTJ quickly-INST INTJ open INTJ door-2SG INTJ
    МЕЖД тот сказать-3ЕД belie belie МЕЖД быстро МЕЖД дверь-2ЕД МЕЖД открыть МЕЖД be:thirsty-INF МЕЖД умереть-INF be:hungry-INF=ФОК МЕЖД ?-INF МЕЖД быстро-INST МЕЖД открыть МЕЖД дверь-2ЕД МЕЖД
    Then he started singing: “Fairy, I am starving and dying from thirst, open quickly.”
    Тогда он запел: “Бэле, бэле, поскорее открой дверь, я умираю от жажды и голода, поскорее открой.”
  • “A: deu=de ja-za, kogo-i=de ja-za” ñentile:-ni, uli-we s’ol’o.
    INTJ tired=FOC what-SBJV be:thirsty-2SG=FOC what-SBJV open.PST-3SG door-ACC scoop.PF
    МЕЖД уставший=ФОК что-СОСЛ be:thirsty-2ЕД=ФОК что-СОСЛ открыть.ПРОШ-3ЕД дверь-АКК ковш.ПРФ
    “Certainly, he is tire, he is dying from thirst,” – the fairy said, opened the door and scooped up some water.
    “Конечно, он устал, умирает от жажды,” – сказала бэле, открыла (дверь) и зачерпнула воды.
  • {Tol’ko} uke ñentile-le, ge bue-ni tiŋe-ni t’a-fa zaŋta-la:-ni, w’a-i.
    only door open-EXPR.PST INTJ he-3SG breast-3SG through-ADV.ACC arrow-V.PST-3SG kill.PF-3SG
    only дверь открыть-EXPR.ПРОШ МЕЖД he-3ЕД breast-3ЕД через-ADV.АКК стрела-ГЛ.ПРОШ-3ЕД убить.ПРФ-3ЕД
    As soon as she opened the door, he shot straight into her chest and killed her.
    Только она открыла дверь, он выстрелил прямо ей в грудь и убил её.
  • Wa-ile uti aziga-wa, {opjat’} w’a, w’a, ña ŋeni-e-ni {dal’she}.
    kill-EXPR.PST that girl-ACC again kill.PF kill.PF again go-PST-3SG further
    убить-EXPR.ПРОШ тот girl-АКК снова убить.ПРФ убить.ПРФ снова идти-ПРОШ-3ЕД further
    He killed her and went further.
    Убил девушку и пошел дальше.
  • Ŋeni:, ŋeni:, ŋeni:, ŋeni:, e: xai gagda aziga-la i:ne:-ni.
    go.PRES.PTC go.PRES.PTC go.PRES.PTC go.PRES.PTC INTJ again second girl-LOC enter.PST-3SG
    идти.PRES.ПРИЧ идти.PRES.ПРИЧ идти.PRES.ПРИЧ идти.PRES.ПРИЧ МЕЖД снова второй girl-ЛОК войти.ПРОШ-3ЕД
    So he walked and came to another girl.
    Шел, шел, пришел к другой девушке.
  • Gagda aziga-la i:ne:-n-zi {tozhe} ge “Belie belie ŋeiŋei Belie belie ŋeiŋei, Uke-i ŋeiŋei Xelibe-zi ŋeiŋei ñentile ŋeiŋei, Lali-mi ŋeiŋei Oto-mi ŋeiŋei Kogo-mi ŋeiŋei Bude-mi ŋeiŋei.”
    second girl-LOC enter-PST.PTC-INST too INTJ belie belie INTJ belie belie INTJ door-2SG INTJ quickly INTJ open INTJ be:hungry-INF INTJ ?-INF INTJ be:thirsty-INF INTJ die-INF INTJ
    второй girl-ЛОК войти-ПРОШ.ПРИЧ-INST тоже МЕЖД belie belie МЕЖД belie belie МЕЖД дверь-2ЕД МЕЖД быстро МЕЖД открыть МЕЖД be:hungry-INF МЕЖД ?-INF МЕЖД be:thirsty-INF МЕЖД умереть-INF МЕЖД
    He sang to that girl too: “Fairy, open the door quickly, I am dying from hunger and thirst, open quickly.”
    И этой девушке тоже запел: “Бэле, бэле, поскорее открой дверь, я умираю от жажды и голода, поскорее открой.”
  • “A: lali:=de ja-za, kogo-i=de ja-za”, ñentile:-ni, uli s’ol’o nixe:-ni.
    INTJ be:hungry=FOC what-SBJV be:thirsty-2SG=FOC what-SBJV open.PST-3SG meat scoop.PF do.PST-3SG
    МЕЖД be:hungry=ФОК что-СОСЛ be:thirsty-2ЕД=ФОК что-СОСЛ открыть.ПРОШ-3ЕД мясо ковш.ПРФ делать.ПРОШ-3ЕД
    “Certainly, you want to eat and drink,” – the girl said. She opened the door and was going to scoop some water.
    “Конечно, ты хочешь есть и пить,” - сказала девушка, открыла дверь и собралась воды зачерпнуть.
  • {I opjat’} uta-wa wa-ile, uti aziga-wa zaŋta-la:-ni ge.
    and again that-ACC kill-EXPR.PST that girl-ACC arrow-V.PST-3SG INTJ
    and снова тот-АКК убить-EXPR.ПРОШ тот girl-АКК стрела-ГЛ.ПРОШ-3ЕД МЕЖД
    He killed this girl too, shot an arrow at her.
    И эту девушку он тоже убил, пустил в нее стрелу.
  • Uta wa:-n-zi: {opjat’} ŋeni-e-ni, ña zugdi-tigi guliŋi-e-ni.
    that kill-PST.PTC-INST.SS again go-PST-3SG again house-LAT leave- PST-3SG
    тот убить-ПРОШ.ПРИЧ-INST.SS снова идти-ПРОШ-3ЕД снова дом-LAT оставить- ПРОШ-3ЕД
    He killed her and went further towards home.
    Убил ее и пошел дальше, пошел домой.
  • Ŋeni:, ŋeni:, ŋeni:, ŋeni:, ge ila-iti aziga-la i:ne:-ni.
    go.PRES.PTC go.PRES.PTC go.PRES.PTC go.PRES.PTC INTJ three-ORD girl-LOC enter.PST-3SG
    идти.PRES.ПРИЧ идти.PRES.ПРИЧ идти.PRES.ПРИЧ идти.PRES.ПРИЧ МЕЖД три-ОРД girl-ЛОК войти.ПРОШ-3ЕД
    He walked and walked and came to a third girl.
    Шел, шел и пришел к третьей девушке.
  • I:ne-n-zi ge uta-wa=da “Belie belie ŋeiŋei Belie belie ŋeiŋei, Uke-i ŋeiŋei ñentile ŋeiŋei, Lali-mi ŋeiŋei Kogo-mi ŋeiŋei Xelibe-zi ŋeiŋei ñentile ŋeiŋei.”
    enter-PST.PTC-INST INTJ that-ACC=FOC belie belie INTJ belie belie INTJ door-2SG INTJ open INTJ be:hungry-INF be:thirsty-INF INTJ quickly-INST INTJ open INTJ
    войти-ПРОШ.ПРИЧ-INST МЕЖД тот-АКК=ФОК belie belie МЕЖД belie belie МЕЖД дверь-2ЕД МЕЖД открыть МЕЖД be:hungry-INF be:thirsty-INF МЕЖД быстро-INST МЕЖД открыть МЕЖД
    He came and sang: “Fairy, open the door quickly, I am dying from hunger and thirst, open quickly.”
    Вошел и запел: “Бэле, бэле, поскорее открой дверь, я умираю от жажды и голода, поскорее открой.”
  • Teu-teu=de, e: te:-si:-ni alasi-e-ni, ñentile-i-we-ni e-ini ñentile ... ña.
    quiet-quiet=FOC INTJ sit-PF.CVB-3SG wait-PST-3SG open-PRES.PTC-ACC-3SG NEG-3SG open
    quiet-quiet=ФОК МЕЖД сидеть-ПРФ.КОНВ-3ЕД ждать-ПРОШ-3ЕД открыть-PRES.ПРИЧ-АКК-3ЕД НЕГ-3ЕД открыть
    The girl was quiet, he sat down and was waiting for her to open the door, but she didn’t.
    Девушка молчит, он сел и ждет, пока она откроет, а она не открывает.
  • “Belie belie ŋeiŋei Belie belie ŋeiŋei, ñentile ŋeiŋei Uke-i ŋeiŋei, Lali-mi ŋeiŋei Oto:-mi ŋeiŋei Kogo-mi=de ŋeiŋei Bude-mi ŋeiŋei, Xelibe ŋeiŋei ñentile ŋeiŋei.”
    belie belie INTJ belie belie INTJ open INTJ door-2SG INTJ be:hungry-INF ?-INF INTJ be:thirsty-INF=FOC INTJ die-INF- INTJ quickly INTJ open INTJ
    belie belie МЕЖД belie belie МЕЖД открыть МЕЖД дверь-2ЕД МЕЖД be:hungry-INF ?-INF МЕЖД be:thirsty-INF=ФОК МЕЖД умереть-INF- МЕЖД быстро МЕЖД открыть МЕЖД
    He started singing again: “Fairy, open the door quickly, I am dying from thirst and hunger, open quickly.”
    Он опять запел: “Бэле, бэле, поскорее открой дверь, я умираю от жажды и голода, поскорее открой.”
  • {Opjat’} teu-teu, teu-teu bi-si-ni, xai te:-ni:, alasi-e-ni ñentile-i-we-ni.
    again all-all all-all be-PST-3SG again sit.PST-3SG wait-PST-3SG open-PRES.PTC-ACC-3SG
    снова весь-весь весь-весь быть-ПРОШ-3ЕД снова сидеть.ПРОШ-3ЕД ждать-ПРОШ-3ЕД открыть-PRES.ПРИЧ-АКК-3ЕД
    She didn’t answer again, she kept quiet, so he was sitting again and waiting for her to open.
    Она опять не отвечает, молчит, он опять сидит, ждет, когда она откроет.
  • Ge ilu-gi:-ni {opjat’} “Belie belie ŋeiŋei Belie belie ŋeiŋei, Xelibe ŋeiŋei ñentile ŋeiŋei Uke-i ŋeiŋei, Lali-mi ŋeiŋei Kogo-mi ŋeiŋei Mmm ŋeiŋeiŋei, Go: ba:-li ŋeiŋei Eme:-mi ŋeiŋei.”
    again get:up-REP-3SG again belie belie INTJ belie belie INTJ quickly INTJ open INTJ door-2SG INTJ be:hungry-INF be:thirsty-INF INTJ INTJ INTJ far place-PROL INTJ come.PST-1SG INTJ
    снова get:up-REP-3ЕД снова belie belie МЕЖД belie belie МЕЖД быстро МЕЖД открыть МЕЖД дверь-2ЕД МЕЖД be:hungry-INF be:thirsty-INF МЕЖД МЕЖД МЕЖД далеко место-ПРОЛ МЕЖД прийти.ПРОШ-1ЕД МЕЖД
    The hero got up and started singing again: “Fairy, fairy, open the door quickly, I am dying from thirst and hunger. I have walked for so long, open quickly.”
    Егдиге встал и опять запел: “Бэле, бэле, поскорее открой дверь, я умираю от жажды и голода, я так долго ходил, поскорее открой.”
  • Ge {ona chto} ge kuti-me keje-zi kuti-me beje-zi uke aŋi-mi ñentile-mi xetigene:-ni uti b’ata-tigi.
    INTJ she what INTJ tiger-ADJ word-INST tiger-ADJ body-INST door PTC-INF open-INF jump.PST-3SG that boy-LAT
    МЕЖД she что МЕЖД tiger-ПРИЛ слово-INST tiger-ПРИЛ body-INST дверь ПРИЧ-INF открыть-INF прыгать.ПРОШ-3ЕД тот boy-LAT
    Then this girl opened the door and attacked the hero. She was like a tiger and her voice was like tiger’s.
    А она – голос, как у тигра, сама как тигр - открыла дверь и набросилась на егдиге.
  • Xetigene:-k, keze-k wo:-ni aŋi-zi xuku-zi, {dazhe} mäusa-la-i {ne uspel} zaŋta-la-i.
    jump.PST-EXPR.PST ?-EXPR.PST do.PST-3SG PTC-INST rope-INST even gun-V-PRES.PTC NEG had:time arrow-V-PRES.PTC
    прыгать.ПРОШ-EXPR.ПРОШ ?-EXPR.ПРОШ делать.ПРОШ-3ЕД ПРИЧ-INST веревка-INST even ружье-ГЛ-PRES.ПРИЧ НЕГ had:time стрела-ГЛ-PRES.ПРИЧ
    She attacked him and tied him up with a rope, he didn’t even get a chance to shoot an arrow.
    Набросилась и связала его веревкой, он даже стрелу выпустить не успел.
  • Ge xeke:-k, mo: zu: mo: agda-li-ni aŋi-e-k.
    INTJ bind.PST-EXPR.PST tree two tree between-PROL-3SG PTC-PST-EXPR.PST
    МЕЖД bind.ПРОШ-EXPR.ПРОШ дерево два дерево между-ПРОЛ-3ЕД ПРИЧ-ПРОШ-EXPR.ПРОШ
    So she tied him up and tied him between two trees.
    Вот связала она его, между двумя деревьями привязала.
  • {vot} uti sewe-si-li-e-ni uti a:nta, meu-i, meu-i, uti aŋi-zi lo:-zi e-bede su:-tigi degdi-zi tau-xi aka-zi te:-wene:-ni ...
    here that spirit-V-INCH-PST-3SG that woman shamanize-PRES.PTC shamanize-PRES.PTC that PTC-INST saber -INST that-like sun-LAT face-INST that-ADV.LAT back-INST sit-CAUS.PST-3SG
    здесь тот spirit-ГЛ-ИНХ-ПРОШ-3ЕД тот женщина шаманить-PRES.ПРИЧ шаманить-PRES.ПРИЧ тот ПРИЧ-INST saber -INST тот-любить солнце-LAT face-INST тот-ADV.LAT назад-INST сидеть-CAUS.ПРОШ-3ЕД
    And she started shamanizing. She shamanized with a sabre, having seated him with his face towards the sun and his back away from it.
    И стала шаманить, шаманила, шаманила с саблей, а его посадила лицом к солнцу, а туда спиной.
  • Te:-wene:-k, ge uti meu-me-mi uta lo:-ndo:-ni {popolam}=da uti ni:nta-wa.
    sit-CAUS.PST-EXPR.PST INTJ that shamanize.PST.PTC-ACC-3SG that saber-SEM.PST-3SG {into:half}=FOC that man-ACC
    сидеть-CAUS.ПРОШ-EXPR.ПРОШ МЕЖД тот шаманить.ПРОШ.ПРИЧ-АКК-3ЕД тот saber-SEM.ПРОШ-3ЕД {into:half}=ФОК тот мужчина-АКК
    She seated him, shamanized and chopped this man in two halves.
    Посадила, пошаманила и разрубила этого человека пополам.
  • {Vot i} lo:-ndo:-xi: aŋi omo kakta-ni ni:, omo kakta-ni amba.
    here and saber -SEM-PF.CVB DEST.PTC one half-3SG man one half evil:spirit
    здесь and saber -SEM-ПРФ.КОНВ DEST.ПРИЧ один half-3ЕД мужчина один half evil:spirit
    When she chopped him up, one half turned out to be human and the other half was an evil spirit.
    Когда она его разрубила, одна его половина оказалась человеком, а другая – злым духом.
    Cf. a reference in Simonov et al. (1998: 372) about curing a person, possessed by an evil spirit, by means of chopping him in two halves; one of them remains an evil spirit, and the other one becomes a good person. "Образ человека-половинки, наделённого злым духом, ... характерен для фольклора всех тунгусо-маньчжуров. ... В удэгейской версии для излечения от злого духа человека разрубают вдоль на 2 половинки: одна половинка становится хорошим человеком, а другая – злым духом."
  • {Uzhe} amba-na:-ni, {vidish, vot poetomu} ni:-we wa:-k, eme-gi:-ni ...
    already evil:spirit -V.PST-3SG see here therefore man-ACC kill.PST-EXPR.PST come-REP-3SG
    уже evil:spirit -ГЛ.ПРОШ-3ЕД видеть здесь therefore мужчина-АКК убить.ПРОШ-EXPR.ПРОШ прийти-REP-3ЕД
    He had become an evil spirit, that’s why he kept killing people.
    Он уже стал злым духом, вот поэтому он убивал людей.
  • {Vot} uti amba-ma amba-ŋi-wa-ni namu-tigi wuentele:-ni.
    here that evil:spirit -ADJ evil:spirit -AL-ACC-3SG sea-LAT throw.PST-3SG
    здесь тот evil:spirit -ПРИЛ evil:spirit -AL-АКК-3ЕД море-LAT бросать.ПРОШ-3ЕД
    She threw this evil spirit into the sea.
    Она бросила этого злого духа в море.
  • Ni:-ni esi-gi-le-ini, ge uti aziga-wa mamasa-l'a uta-du bagdi-e-ni, adi-ma bagdi:, bagdi:, e: mamasa-ni gune:-ni “Eni-mi=de ami-mi=de ise-ne-gi-mi=de aja si, ono=ko bi:-ti.”
    man-3SG become-REP-INCH-3SG INTJ that girl-ACC marry.PF that-DAT live-PST-3SG how:many-DAT live.PRES.PTC live.PRES.PTC INTJ wife-3SG say.PST-3SG mother-REFL=FOC father-REFL=FOC see-DIR-REP-INF=FOC good you how=FOC be-3PL
    мужчина-3ЕД become-REP-ИНХ-3ЕД МЕЖД тот girl-АКК жениться.ПРФ тот-ДАТ жить-ПРОШ-3ЕД сколько-ДАТ жить.PRES.ПРИЧ жить.PRES.ПРИЧ МЕЖД жена-3ЕД сказать.ПРОШ-3ЕД мать-РЕФЛ=ФОК отец-РЕФЛ=ФОК видеть-DIR-REP-INF=ФОК хороший ты как=ФОК быть-3МН
    The hero then became human again, he married this girl and they started living together. After a while the wife said: “It would be good for you to visit your father and mother and see how they live.”
    Егдиге тогда опять стал человеком, женился на этой девушке, и стали они жить; через некоторое время жена говорит: “Хорошо бы тебе сходить к отцу с матерью, посмотреть, как они поживают.”
  • E: ge ŋeni-e-ni, ami-mi eni-mi ise-ne:-ni.
    INTJ INTJ go-PST-3SG father-REFL mother-REFL see-DIR.PST-3SG
    МЕЖД МЕЖД идти-ПРОШ-3ЕД отец-РЕФЛ мать-РЕФЛ видеть-DIR.ПРОШ-3ЕД
    He went to visit his father and mother.
    Он пошел посмотреть, как там отец с матерью.
  • E: eme-gi-e-ni zug-tigi, zugdi keŋku, ni-de anči.
    INTJ come-REP-PST-3SG house-LAT house empty who-INDEF no
    МЕЖД прийти-REP-ПРОШ-3ЕД дом-LAT дом пустой кто-INDEF no
    He came home, but the house was empty, there was nobody there.
    Пришел домой, а дом пустой, никого нет.
  • “Jeu-xi ŋene-kte:-ti?”
    what-ADV.LAT go-DIV.PST-3PL
    что-ADV.LAT идти-DIV.ПРОШ-3МН
    “Where has everybody gone?”
    “Куда все делись?”
  • E bei-xi ñugi-e-ni, bei-xi ñugi:, anana {eto} mo: anči bi-si-ni.
    INTJ outside-ADV.LAT look:out-PST-3SG outside-ADV.LAT look:out.PRES.PTC earlier this tree no be-PST-3SG
    МЕЖД снаружи-ADV.LAT look:out-ПРОШ-3ЕД снаружи-ADV.LAT look:out.PRES.ПРИЧ earlier этот дерево no быть-ПРОШ-3ЕД
    He looked out, in the past there were no trees there, now two birch trees appeared.
    Выглянул во двор, раньше там не было деревьев, (а теперь появились две березы).
  • Ge uta-wa kusige-zi ñaŋga pila-nda-nda:-ni.
    INTJ that-ACC knife-INST little-SEM-SEM.PST-3SG
    МЕЖД тот-АКК нож-INST маленький-SEM-SEM.ПРОШ-3ЕД
    He scratched one of them a little with his knife.
    Он одну ножом немножко поцарапал.
  • Sakä čimmm eje:-ni, {vot i vtoruju tozhe} talu-ŋi-we-ni {tozhe}.
    blood bleeding.IDEO flow.PST-3SG here and second too birch-AL-ACC-3SG too
    blood bleeding.IDEO flow.ПРОШ-3ЕД здесь and второй тоже береза-AL-АКК-3ЕД тоже
    One of them started bleeding, and the second too.
    Кровь потекла, и со второй березой – то же самое.
  • “A: mo-tigi zä-na:-ti.”
    INTJ tree-LAT hide-DIR.PST-3PL
    МЕЖД дерево-LAT прятать-DIR.ПРОШ-3МН
    “Ah, they hid in the trees.”
    “А, они в деревья спрятались”.
  • {Vot napugalis’, chto a ran’she} anana {chto} činda=de ni:-zi diana-i {konechno} ni: keje-zi-ni, {vot oni} sa-ile, diana:-ti “Su sita-u ni:-we magi-mi eme-gi:-ni”.
    here get:frightened what and earlier earlier what little:bird=FOC man-INST say-PRES.PTC of:course man word-INST-3SG here they know-EXP.PST say.PST-3PL you child-2PL man-ACC murder-INF come-REP-3SG
    здесь get:frightened что and earlier earlier что little:bird=ФОК мужчина-INST сказать-PRES.ПРИЧ конечно мужчина слово-INST-3ЕД здесь they know-EXP.ПРОШ сказать.ПРОШ-3МН ты ребенок-2МН мужчина-АКК murder-INF прийти-REP-3ЕД
    They got scared. In the past birds used to speak a human language. So the parents learnt everything, the birds told them: “Your son is about to return, he has killed many people”.
    Испугались; раньше-то птицы на человеческом языке говорили; вот родители и узнали, птицы им сказали: “Ваш сын возвращается, он много людей убил”.
  • {Vot} bue-ti mo: odo:-ti.
    here he-3PL tree become.PST-3PL
    здесь he-3МН дерево become.ПРОШ-3МН
    That’s why the parents turned into trees.
    Родители и стали деревями.
  • “E: eniŋe, abuge, ni: esi-gi, ge bi eme-gi-e-mi, aja, e-zi-u ŋele, bi ni: esi-gi:-mi” gune:-ni.
    INTJ mother father man become-REP INTJ I come-REP-PST-1SG good NEG-IMP-2PL be:afraid I man become-REP-1SG say.PST-3SG
    МЕЖД мать отец мужчина become-REP МЕЖД I прийти-REP-ПРОШ-1ЕД хороший НЕГ-ИМП-2МН be:afraid I мужчина become-REP-1ЕД сказать.ПРОШ-3ЕД
    “Mother, father, turn into people again, I returned, it’s enough, don’t be afraid, I have become human again,” – the son said.
    “Мать, отец, станьте опять людьми, я вернулся, хватит, не бойтесь, я опять стал человеком,” – говорит сын.
  • Ge {nu oni pojavilis’ pered nim}, ei ñaŋga bi-si-ti, go:=do e-si-ti bagdi.
    INTJ INTJ they appeared in:front him this little be-PST-3PL long=FOC NEG-PST-3PL live
    МЕЖД МЕЖД they appeared in:front him этот маленький быть-ПРОШ-3МН длинный=ФОК НЕГ-ПРОШ-3МН жить
    Well, they appeared in front of him, they lived together for a while, they hadn’t lived together for a long time.
    Ну, они появились перед ним, немножко прожили с ним, долго не жили.
  • “E:, ele site, si ŋene-je, bagdi-e, bu mo: mo:-tigi tati-e-mu”, {vot opjat’} mo: esi-gi-e-ti.
    INTJ soon child you go-IMP live-IMP we.EXC tree-LAT dress-PST-1PL.EXC {here again} tree become-REP-PST-3PL
    МЕЖД soon ребенок ты идти-ИМП жить-ИМП we.EXC дерево-LAT платье-ПРОШ-1МН.EXC {здесь снова} дерево become-REP-ПРОШ-3МН
    “It’s enough, son, go and live on your own, and we will become trees again”, - and they turned into trees again.
    “Хватит, сынок, ты иди, живи себе, а мы опять деревьями станем”, - и опять превратились в деревья.
  • Bue-ti mo: esi-gi:-le, bue-ni mamasa-i ge:ne-gi-se, o-du bagdi-e-ni.
    he-3PL tree become-REP-EXPR.PST he-3SG old:woman-REFL fretch-REP-PF here-DAT live-PST-3SG
    he-3МН дерево become-REP-EXPR.ПРОШ he-3ЕД старуха-РЕФЛ fretch-REP-ПРФ здесь-ДАТ жить-ПРОШ-3ЕД
    They turned into trees and he brought his wife there and started living there.
    Они стали деревьями, а он привел жену и стал там жить.
  • {Vot i zhil}, site-ne-we b’a-si-mi bagdi-e-ti, ge {schastlivo, xorosho i vse}.
    {so} lived child-DESIG-ACC get-PF.CVB-SS live-PST-3PL INTJ {happily well and all}
    {так} lived ребенок-ДЕСИГ-АКК получить-ПРФ.КОНВ-SS жить-ПРОШ-3МН МЕЖД {happily хорошо and весь}
    So he lived, they had children, they lived well and happily.
    Так он и жил, дети у них родились, они хорошо, счастливо жили.